-
1 кардәш булу
= кардәш булып алу; кардәш булып китү родни́ться, породни́ться, сродни́ться -
2 кардәш булып алу
-
3 кардәш булып китү
-
4 кардәш
1. сущ.1) ро́дственник, ро́дственница; ро́дичбертуган кардәшләр — кро́вные ро́дственники
бик якын кардәшләр — бли́зкие ро́дственники
2) братсөт кардәше — моло́чный брат
3) уст. това́рищ, друг; брат, брато́к ( при обращении)кардәш, бу нинди көй? — брато́к, что за мело́дия?
•- кардәш булып алу
- кардәш булып китү
- кардәш тиешле
- кардәш тиешле кеше 2. прил.1) ро́дственныйкардәш телләр — ро́дственные языки́
кардәш халыклар — ро́дственные наро́ды
2) бра́тскийкардәш республикалар — бра́тские респу́блики
-
5 ерак
1. нареч.; прям.; перен.далеко́алар бездән ерак торалар — они́ живу́т далеко́ от нас
әле көзгә бик ерак — до о́сени ещё о́чень далеко́
миңа аның кебек булырга ерак шул — мне ещё далеко́ до него́
••2. прил.әкрен барсаң, ерак китәрсең — погов. ти́ше е́дешь, да́льше бу́дешь
1) в разн. знач. далёкий, да́льний, отдалённыйерак юл — далёкий (да́льний) путь
ерак күршеләр — да́льние сосе́ди
ерак авылда яшәү — жить в отдалённой дере́вне
ерак тарих битләре — далёкие страни́цы исто́рии
ерак яшьлек еллары — го́ды далёкой (отдалённой) ю́ности
ерак космик элемтә үзәге — центр да́льней косми́ческой свя́зи
ерак киләчәккә карап — с прице́лом на отдалённое бу́дущее
2) чужеда́льних народно-поэт. да́льний, далёкий (край)ерак илләрдә — в чужеда́льних стра́нах
3) да́льний; да́льне-ерак Көнчыгыш — Да́льний Восто́к
дөнья әйләнә ерак сәяхәткә чыгу — отпра́виться в да́льнее кругосве́тное пла́вание (путеше́ствие)
ерак көнчыгыштагы — дальневосто́чный
ерак көнчыгыш районнары — дальневосто́чные райо́ны
4) прям.; перен. отдалённый, да́льний; глубо́кий; глуби́нный, захолу́стныйерак Себергә китү — пое́хать в глуби́нную Сиби́рь
ерак тыл — глубо́кий (далёкий, отдалённый) тыл
ерак тарих — глубо́кая старина́
ерак районнарны йөреп чыгу — объе́здить да́льние райо́ны
5) спорт. дли́нныйерак арага йөгерү ярышлары — соревнова́ния по бе́гу на дли́нные диста́нции
6) перен. отдалённый, да́льнийерак охшашлык — отдалённое схо́дство
ерак туганнар (кардәшләр) — да́льние ро́дственники
7) перен. чу́ждый, далёкий (кому-л.; чему-л.), далёк (от кого-л., чего-л.) (от писательского круга, литературного мира, искусства и т. п.)фәннән ерак булу — быть далёким от нау́ки
8) в функ. сказ. далёк (от какой-л. мысли)ул ашыгыч нәтиҗә ясаудан ерак иде — он был далёк от поспе́шного вы́вода
9) перен. маловероя́тный, сомни́тельный•- ерак әби
- ерак баба
- ерак бабай
- ерак гасырлардан
- ерак җир••ерак араны якын итеп (ерак юлны якын итеп; ерак җирне якын итеп) — не счита́ясь с расстоя́нием
ерак күрү — см. ерактан күрү
ерак тору — быть далёким (от совершенства, правдивости)
ерак тоту — держа́ть на расстоя́нии
- ерак китә алмауерак та түгел — недалеко́
- ерак итү
- ерак кылу
- ерак булу
- ерак тору
- ерак йөрү
- ерак киная
- ерак китү -
6 кан
сущ.1) кровь || кровяно́й; кровено́сныйак кан тәнчекләре (бөртекләре) — бе́лые кровяны́е тельца́
кан группасы — гру́ппа кро́ви
күп кан югалту — потеря́ть мно́го кро́ви
артерия каны — артериа́льная кровь
2) перен. кровь ( о близком кровном родстве)ата-баба каны — кровь отцо́в и де́дов
•- кан агу- кан агып тору
- кан агучанлык
- кан агучылык
- кан азлык
- кан алдыру
- кан басымы
- кан бирү
- кан бирүче
- кан йөреше
- кан әйләнеше
- кан кардәш
- кан кардәшлеге
- кан кызыл
- кан кебек кызыл
- кан килү
- кан китү
- кан сарку
- кан күрү
- кан салу
- кан сыегаю
- кан тамчысы
- кан тамыры тыгылу
- кан төсе
- кан үче••кан агулау — см. кан бозу
кан аралаш яшь — крова́вые слёзы
кан белән түләү — отда́ть (поже́ртвовать) жизнь (за что-л.)
кан белән язу — писа́ть кро́вью (се́рдца)
кан бутау (катыштыру) — кровосмеше́ние
кан дошманы — кро́вный враг
кан елау — го́рько пла́кать, пла́кать горю́чими слеза́ми
кан йоту — се́рдце кро́вью облива́ется
кан кайнату — раздража́ть, злить, серди́ть, нерви́ровать (кого-л.)
кан калтырау — дрожа́ть от стра́ха, стра́шно боя́ться
кан качу — си́льно побледне́ть
кан кою (түгү) — лить (пролива́ть) кровь (за кого-л.)
кан коюлы (коешлы, койгыч) — см. канкойгыч
кан кызу — разгорячи́ться, вспыли́ть
кан тарату — уси́лить, активизи́ровать кровообраще́ние
кан ягу — придира́ться
канга бату — купа́ться (утопа́ть) в крови́
канга сусаган — кровожа́дный, жа́ждущий кро́ви
канга тоз салу (сибү) — по́ртить кровь, испо́ртить мно́го кро́ви
канга төшү — вы́мотать ду́шу
канны корыту — по́ртить кровь, отравля́ть жизнь (кому-л.), му́чить, изводи́ть (кого-л.)
кан(ны) кыздыру — волнова́ть, раздража́ть, нерви́ровать (кого-л.)
канын сыгу — см. кан эчү
- кан бозу- кан йөгерү
- кан бәрү
- кан кайнау
- кан уйнау
- кан кату
- кан корыту
- кан саву
- кан савылу
- кан эчү
- канына сеңгән
- канында булу -
7 ана
1. сущ.1) мать; ма́тушка народно-поэт. || матери́нскийана мәхәббәте — любо́вь ма́тери; матери́нская любо́вь
ана сөте — матери́нское молоко́
ана ягыннан кардәш — ро́дственник с матери́нской стороны́
ана күңеле балада, бала күңеле далада — (посл.) мы́сли ма́тери - де́ти, мы́сли дете́й - сте́пи (т. е. мысли каждого поколения обращены в своё будущее)
ана сөте белән кермәгән (кермәсә), тана сөте белән керми (кермәс) — (посл.) горба́того моги́ла испра́вит (букв. чего́ не всоса́л с матери́нским молоко́м, того́ не впита́ешь с коро́вьим)
2) са́мка; ма́тка ( у животных) || ма́точныйпоши анасы — са́мка лося́
корт анасы — пчели́ная ма́тка
фермадагы нәсел аналары — племенны́е ма́тки на фе́рме
сарыкларның аналар саны — ма́точное поголо́вье ове́ц
3) в притяж. ф. анасы мать, ма́тка ( у животных)бәрәннәр аналары янына йөгереп килделәр — ягня́та сбежа́лись к свое́й ма́тери
4) в обращении мужа к жене анасы мать, ма́мочка2. прил.1) биол. матери́нский; же́нскийана күзәнәк — матери́нская кле́тка
үсемлектәге ана чәчәкләр — же́нские цветки́ у расте́ний
2) зоол. са́мкаана балык — ры́ба-са́мка
•- ана арыслан
- ана аю
- ана бер, ата башка
- ана болан
- ана бөркет
- ана буйвол
- ана булу
- ана бурсык
- ана бүре
- ана бытбылдык
- ана дуңгыз
- ана дөя
- ана зубр
- ана ишәк
- ана каз
- ана каптырма
- ана керпе
- ана кеше
- ана корт
- ана көртлек
- ана купшыл
- ана куян
- ана күгәрчен
- ана күркә
- ана лачын
- ана мәче
- ана песи
- ана морж
- ана поши
- ана сандугач
- ана сайгак
- ана суер
- ана сыерчык
- ана тавис
- ана терлек
- ана торна
- ана төлке
- ана фазан
- ана кыргавыл
- ана фил
- ана хайван
- ана чыпчык
- ана чүрәкәй
- ана эт
- ана юлбарыс
- ана ягыннан
- аналарны һәм балаларны саклау
- ананың бабасы••ана итәгеннән (чабуыннан) аерыла алмау — ирон. не мочь (смочь) вы́йти из-под опе́ки (кры́лышка) ма́тери; не мочь (смочь) оторва́ться от матери́нского подо́ла
ана итәгеннән төшү (аерылу) — ирон. вы́йти из пелёнок
ана куеныннан чыкмаган (чыгып җитмәгән) — ирон. из пелёнок ещё не вы́шел
ана сөте белән керү (сеңү) — быть впи́танным с молоко́м ма́тери (матери́нским молоко́м); всоса́ть с молоко́м (ма́тери); впита́ть с молоко́м ма́тери
ана теле белән — родны́м языко́м (говори́ть, объясня́ть, спра́шивать и т. п.); ср. ру́сским языко́м
анадан туган — рождённый же́нщиной (от же́нщины) (т. е. обыкновенный, смертный)
аналары бер кояшта киндер (тукмаклаган) — ирон.; шутл. под одни́м со́лнцем о́нучи суши́ли (т.е. не являются даже отдалёнными родственниками)
анасы яламаган — бран. непутёвый, непутёвая
- ана булырдайанасының баласы — ирон. ма́менькин (мама́шин, ма́тушкин) о́тпрыск (дитя́); весь в (свою́) мать (ма́тушку, ма́меньку, ма́му); ≈≈ какова́ мать, тако́в и о́тпрыск (дитя́)
- ана булырга ярарлык
- ана кебек
- анадан тума
- анасы кызы
- анасы улы
- анасы малае
См. также в других словарях:
туган-кардәш — диал. Туганнар, якын кардәшләр; кардәш ыру, нәсел нәсәп. ТУГАН ТУМАЧАЛЫК – 1. Туган тумача булу 2. Кадрлар сайлаганда, эшкә урнаштырганда һ. б. ш. очракларда туганнарына, кардәшләренә һәм якын кешеләренә льготалар ясаудан торган ялгыш принцип;… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туган-тулпы — диал. Туганнар, якын кардәшләр; кардәш ыру, нәсел нәсәп. ТУГАН ТУМАЧАЛЫК – 1. Туган тумача булу 2. Кадрлар сайлаганда, эшкә урнаштырганда һ. б. ш. очракларда туганнарына, кардәшләренә һәм якын кешеләренә льготалар ясаудан торган ялгыш принцип;… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туган-тума — диал. Туганнар, якын кардәшләр; кардәш ыру, нәсел нәсәп. ТУГАН ТУМАЧАЛЫК – 1. Туган тумача булу 2. Кадрлар сайлаганда, эшкә урнаштырганда һ. б. ш. очракларда туганнарына, кардәшләренә һәм якын кешеләренә льготалар ясаудан торган ялгыш принцип;… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туган-тумача — диал. Туганнар, якын кардәшләр; кардәш ыру, нәсел нәсәп. ТУГАН ТУМАЧАЛЫК – 1. Туган тумача булу 2. Кадрлар сайлаганда, эшкә урнаштырганда һ. б. ш. очракларда туганнарына, кардәшләренә һәм якын кешеләренә льготалар ясаудан торган ялгыш принцип;… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
яклау — 1. Кемне дә булса кыерсытырга, кимсетергә бирмәү, канат астына алу. Көрәштә, бәхәстә бер якта булу, ул якның хокукы, интересы өчен көрәшү 2. күч. Хезмәттә дуслык яки кардәшлек мөнәсәбәтендә булу сәбәпле, кемгә дә булса теләктәшлек итү, үз итү.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аталык — I. 1. Ата булу 2. Токым өчен калдырылган, ир җенесеннән булган кош корт яки хайван 3. Чәчәкләрдә серкә күзәнәге. II. АТАЛЫК – бор. 1. Хан, би, дворян һ. б. ларның ир баласын тәрбияләүче яки, гомумән, берәр кардәш танышының ир баласын махсус… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
утырым — Нин. б. матдәнең сыеклык, эремә төбенә утырган вак кисәкләре 2. с. Утырмага бәйләнешле. геол. Минераль һәм органик матдәләр утыру, аларның әкренләп тыгызлану һәм үзгәрүләре аркасында барлыкка килгән утырма тау токымнары. II. УТЫРМА – с. Кайтарып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үз — а. Үзенә караган, үзенеке булган. Мөстәкыйль рәвештә, үзең тарафыннан барлыкка китерелгән, табылган, эшләнгән, иҗат ителгән үз эшенә үзе сокланды. Шәхси милек саналган үз йорты белән тора 2. Шушы кешегә яки әйбергә генә хас булган, үзенчәлекле… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
яклашу — 1. Бер берсен яклау 2. күч. Хезмәттә, тормышта дуслык яки кардәшлек бәйләнешендә булу сәбәпле, бер беренә йомшаклык күрсәтү, ирек кую, узындыру 3. Яклау (1) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
